Danuta Gmosińska
DYSLEKSJA W STARSZYM WIEKU SZKOLNYM
Dysleksja to zespół specyficznych trudności w uczeniu się występujących pomimo prawidłowej inteligencji, właściwej metodyki nauczania i odpowiednich warunków środowiskowych.
U podłoża tych trudności leżą zaburzenia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych: analizy i syntezy wzrokowej, analizy i syntezy słuchowej, motoryki, współdziałania, czyli integracji ww. procesów, pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej, lateralizacji, orientacji w schemacie ciała.
Dysleksja, jako specyficzna jednostka neurologiczna, jest zespołem niejednorodnych objawów. Istnieje również pogląd, według którego dysleksja jest rodzajem szczególnej percepcji, nietypowym stylem uczenia się , który choć powoduje problemy z czytaniem, pisaniem często łączy się z ponadprzeciętnymi zdolnościami twórczymi.
Dyslektycy posiadają wrodzoną zdolność do przetwarzania i kreowania doznań percepcyjnych, cechuje ich większa wrażliwość na otoczenie, mają dobrą intuicję, w myśleniu i postrzeganiu wykorzystują wszystkie zmysły, mają żywą wyobraźnię. Zanim jednak ujawnią się owe pozytywne aspekty, dyslektyk odczuwa bardziej negatywne konsekwencje dysleksji. Bywa, że pod wpływem doznawanych niepowodzeń traci wiarę we własne możliwości, traci motywację do nauki, pojawiają się różnorodne problemy emocjonalne.
W młodszym wieku szkolnym dysleksja manifestuje się głównie trudnościami w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. U dyslektyków w starszych klasach szkoły podstawowej i gimnazjum, w zależności od rodzaju i głębokości zaburzeń, może dawać różnorakie objawy.
Poniższa tabela zawiera charakterystykę możliwych do wystąpienia trudności. Należy podkreślić, iż u poszczególnych uczniów, zdiagnozowanych jako dyslektycy, mogą pojawiać się tylko określone symptomy o mniejszym lub większym stopniu nasilenia.
Tak więc, dyslektyk dyslektykowi nierówny. Każdy z nich powinien mieć jednak równe z innymi szanse na drodze do szkolnego, a w dalszej perspektywie, życiowego sukcesu.
Aby stało się to możliwe, szkoła musi uwzględniać fakt występowania określonych trudności o charakterze dyslektycznym, dostosowując wymagania i kryteria oceny do możliwości ucznia. Ważne jest również, aby szkoła pomogła dziecku dyslektycznemu odkryć jego mocne strony oraz rozwinąć jego potencjalne zdolności.
Niezwykle istotne jest również objęcie uczniów z dysleksją oddziaływaniami terapeutycznymi, pomagającymi złagodzić objawy zaburzeń, wzmacniającymi motywację do nauki, podnoszącymi samoocenę oraz uczącymi odporności na stres.
Zamieszczona poniżej tabelka ma ułatwić nauczycielom przedmiotowym rozpoznawanie objawów zaburzeń funkcji poznawczych u dyslektyków w starszym wieku szkolnym.
| Wszystkie poza wychowaniem fizycznym i przedmiotami artystycznymi |
Trudności w czytaniu (wolne tempo, brak płynności, przekręcanie wyrazów, trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu).
Trudności w pisaniu (popełnianie różnorodnych błędów, wolne tempo, obniżona graficzna strona pisma, brak czytelności, problemy z interpunkcją). Trudności w wypowiadaniu się. Trudności w rozumieniu dłuższych wypowiedzi słownych i poleceń nauczyciela. Kłopoty z koncentracją uwagi. Wolne tempo pracy. |
| Język polski | Wymienione w pkt. 1.
Trudności w przyswajaniu materiału gramatycznego (zwłaszcza nazwy i kolejność przypadków, części zdania), zapamiętywaniu trudniejszych terminów. Trudności w pamięciowym opanowaniu wierszy. Gubienie wątku w wypowiedziach pisemnych. Trudności z organizacją tekstu |
| Język obcy | Wymienione w pkt.1.
Trudności w zapamiętaniu liter, słówek, konstrukcji gramatycznych. Trudności z wymową. Trudności z pisownią. Problemy z rozumieniem wypowiedzi ustnych, tekstu odtwarzanego z magnetofonu. |
| Matematyka | Wymienione w pkt. 1.
Trudności w opanowaniu tabliczki mnożenia. Trudności z liczeniem w pamięci. Trudności w rozwiązywaniu zadań tekstowych. Pomyłki w zapisie cyfr, znaków (np. 36 63, "gubienie" nawiasów, błędy w zapisie liczb wielocyfrowych, złe umieszczanie przecinków w ułamkach dziesiętnych, pomijanie potęg, mylenie > i <, + i -). Błędy w zapisie i odczytywaniu liczb wielocyfrowych, ułamków dziesiętnych. Trudności w tworzeniu i czytaniu wykresów. Trudności w zapamiętywaniu złożonych wzorów, definicji. Trudności w nauce geometrii (kłopoty w różnicowaniu kształtów geometrycznych, rysowaniu brył, zmiany kierunku w rysunkach, zaburzenia wyobraźni przestrzennej, mylenie kierunków wektorów). |
| Geografia, Historia | Wymienione w pkt. 1
Trudności w orientowaniu się na mapie, mylenie stron świata. Trudności w obliczaniu współrzędnych gegraficznych, obliczaniu stref czasowychTrudności w przyswajaniu trudnych terminów. Trudności w zapamiętywaniu dat, chronologii, nazw i nazwisk. |
| Biologia | Wymienione w pkt. 1.
Trudności w zapamiętywaniu trudnych terminów, rysowaniu schematów, przekrojów itp Trudności w opanowaniu systematyki |
| Fizyka, Chemia | Wymienione w pkt. 1.
Trudności w zapamiętywaniu złożonych wzorów, trudnych terminów, symboli. Kłopoty w rozwiązywaniu zadań z treścią, trudności z rysowaniem wzorów strukturalnych. Pomyłki w zapisie wzorów, działań, indeksów (np. zamiast H2O - H2O ; zamiast m3 - m3) |
| Wychowanie fizyczne | Trudności z koordynacją ruchową.
Mylenie kierunków (prawo-lewo). Trudności w grach zespołowych. Trudności w opanowaniu układów gimnastycznych i tanecznych. Trudności w ćwiczeniach równoważnych. |
| Plastyka. Zajęcia techniczne | Trudności w majsterkowaniu, szyciu, lepieniu, malowaniu.
Trudności w wykonywaniu modeli, wykresów, konstrukcji itp. Trudności w rozplanowaniu pracy. Brak estetyki wykonywanych prac. |
| Muzyka | Trudności w odtwarzaniu rytmu, czytaniu nut, różnicowaniu dźwięków gamy. |